Hakkımızda

Dünya’da 125 milyon engelli bireyin seyahat ettiği gözlenmektedir.

Dünya sağlık Örgütü’ne göre dünya nüfusunun %15’ini engelliler oluşturmaktadır. Engellilerin en az %20’si şu anda seyahat etmektedir. Bu oran gelişmiş ülkelerde %80’lara kadar çıkmaktadır.

Dünya turizm örgütüne göre, 2020 yılında erişilebilir turizm genel turizm pazarının %25’ini oluşturacaktır.

Amerika’da   53 milyon engelli yaşamaktadır. 26 milyonu 2017 yılında eğlence ve tur programlarına katılmıştır. 17 milyar usd ekonomik değer yaratılmıştır. Bu rakamların içerisinde spor, sağlık, eğitim gibi nedenler ile seyahat edenler yoktur.

Avrupa birliğinde 76 milyon engelli yaşamaktadır. AB’de yaşayan engellilerin 22 milyonu günübirlik turlara katılmaktadır,15 milyonu yurt içi turlara 8 milyonu ise yurt dışı turlara katılmıştır.

Türkiye’de Seyahat eden engellilere ilişkin bir araştırma bulunmamaktadır. Ancak seyahat potansiyeline sahip engelli bireylere ait veriler aşağıdadır.

Engellilerin 60 bini kamu da, 95 bini özel sektörde olmak üzere toplam 155 bin civarında engelli çalışma yaşamının içersin de yer almaktadır. Bu rakamlara kendi adına çalışanlar, emekliler ve engelli çocuğa sahip olanlar değildir.

Bir başka veri ise engelli spor federasyonlarına kayıtlı 43 bin lisanslı sporcu bulunmakta, sporcuların yılda en az 1 gece seyahat ederek konaklama yapmaktadır. Yök verilerine göre 6500 engelli üniversitede okuyan öğrenci bulunmaktadır.

Almanya da engelsiz turizm ile ilgili incelemelerde bulunurken görüştüğümüz kurumların verdiği bilgilere göre: Toplumun %10’unu engelliler oluşturmakta, bu engellilerin, %70’ı seyahat ettiği bilgisini aldık. Başka bir bilgide yaklaşık 150.000 kör vatandaş, 450.000 az gören vatandaş olduğunu bunlarında şu anda %30’nun çalıştığını öğrenmiş bulunmaktayız.

Almanya da 300.000 Türkiye kökenli engelli birey yaşamaktadır.

Derneğimizin bugüne kadar yapmış olduğu etkinliklere yaklaşık 1000 engelli birey katılım göstermiştir.

Ulusal ve uluslararası engellilerin seyahatleri ile ilgili hukuki temel olmasına rağmen engelliler seyahatleri esnasında çeşitli zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Yapılan araştırmalar karşılaşılan zorlukların fiziki çevreden yani yeterli erişilebilirlik düzenlemelerin kaynaklı olmadığı için yaşandığını belirtmektedir.

Bizim saha deneyimlerimiz ise fiziki çevredeki engellerinde aslında ön yargılardan kaynaklı olduğu sonucunu gözlemlemiş bulunuyoruz.

Engelliler her türlü olumsuzluğa rağmen eğitim, spor, iş ve tatil gibi nedenler ile seyahat etmektedir.

Engelli bireyler bir insan hakkı olan seyahat etme hakkını kullanırken kendilerine kılavuzluk edecek bir doküman bulunmamaktadır.

Engellilere hizmet etmek isteyen kuruluşlar için de benzer doküman mevcut değildir.

Fiziki çevrenin dönüşümünü hızlı bir şekilde sağlama gücüne sahip değiliz. Ama sizlerin katkısı ile seyahat potansiyeline sahip engelli bireylerini seyahatini kolaylaştıracak, pratik Bilgilerin olduğu kılavuz hazırlar isek engelliler daha kolay seyahat edecektir. Bununla birlikte hizmet Edenlerde daha verimli hizmet edebileceklerdir.

Seyahat kılavuzu bizim en hızlı ve pratik olarak engellilerin en kısa sürede seyahatini kolaylaştıracak bir araç olacaktır.

Böyle bir kaynak Türkiye’de ilk defa hazırlanmış olacaktır.

Yukarıdaki bilgiler ve gerekçeler doğrultusunda uluslararası katılımlı bir toplantı (Çalıştay) planlamaktayız.

Toplantıya yurt içinden, engellilerin seyahatleri ile ilgili hak temelli çalışma yürüten akademisyen, STK yöneticileri, ilgili kamu kuruluşlarından temsilcilerin katılımcılar olacaktır.

Ayrıca Alman Körler Birliği’nin Turizm komitesinden, MİNA Derneğinden, Avrupa Engelsiz Turizm Ağından temsilciler katılacaktır.

Hazırladığımız kılavuz ile mevcutta seyahat eden engelliler için daha rahat seyahat etmelerini sağlanması; şu anda seyahat etmeyen engellilerin ise seyahat etme isteklerini arttırmayı hedeflemekteyiz.

Bununla birlikte engellilere seyahatleri esnasında hizmet yapması gereken işletmelere de bir kılavuz oluşturarak kaliteli hizmet sunmalarını sağlamayı hedeflemekteyiz.

Faaliyetler

Toplantının 40 kişi olması ön görülmektedir. Toplantı katılımcılarının farklı engellileri temsil eden ve yılda en az bir kez seyahat eden engellilerden, engellilerin seyahatleri ile ilgili engelli hakları temelinde çalışan akademisyenlerden, engellilerin seyahatleri ile ilgili olabilecek kamu kuruluşları ve turizm sektöründen engelsiz turizme ilgi duyanlardan seçilecektir.

Ayrıca uluslararası kuruluş temsilcileri olacaktır.

Seçim esnasında cinsiyet, yaş, sektör ve uzmanlık konularındaki özelliklere dikkat edilecektir.

Toplantı 2 gün olacaktır.  Toplantı sonucu da engellilerin seyahati ile ilgili söz sahibi olan 40 temsilci bir araya gelmiş olup engellilerin seyahati meselesi ciddi tartışılmış olacak. Bu tartışma sonucunda yıllarca kullanılacak engelli seyahat kılavuzu ortaya çıkmış olacak.

Bu kılavuz farklı dillerde yayınlanarak çok geniş kitlelerin kullanımına sunulacak. Özellikle seyahat eden engelli bireylerin el kitabı olacaktır.

Engellilere hizmet etmek isteyen kuruluşlarında sık başvurdukları ellerinin altında bulunan bir kaynak olacaktır.

Biz bu toplantı ile bir araya gelen katılımcıların sonraki projelerde de bir araya gelerek yeni projeler üreteceğini ve yeni projeleri üretirken bu toplantıda oluşturulan kılavuzu referansa alınacaktır. Kılavuz kullanıcısı için şu anda ciddi rakam telaffuz edemiyoruz ama engelli bireylerin oluşturduğu turizm potansiyeli göz önünde tutulduğunda kullanıcı sayısının ne denli çok olacağını ön görebiliriz.

İnsan Hakları Sözleşmesinin 13. maddesi bütün insanların seyahat etme haklarına sahip olduğunu ve bu hakkın engellenemeyeceğini, Engelli Hakları Sözleşmesi’nin 18. maddesi engellilerin de bütün insanlar gibi seyahat etme hakkına sahip olduğunu belirtmekte bu hakkın kullanımı için taraf devletlere tedbirler alma zorunluğunu getirmiştir. Avrupa Sosyal Şartı’nın 15. maddesinin 3. Bendinde engellilerin sosyal yaşama katılımı ve boş zaman faaliyetlerine katılımı için yapılması gerekenlerin belirtmiştir.

Türkiye, yukarıdaki uluslararası anlaşmaların tarafıdır. Sözleşmelerin hükümlerini yerine getirmek için engellilerle ilgili çeşitli düzenlemeler yapmıştır.

Yasal düzenlemelerin çerçevesini 5378 nolu Engelliler Kanunu oluşturmaktadır. Kanunun engellilerin seyahatleri ile ilgili iki temel özelliği bulunmaktadır.

Bunların birincisi erişilebilirlik ile ilgili düzenlenen geçici maddeleri ve hizmet verenlerin engellileri engelsizlerden ayrı tutmadan hizmeti bütüncül olarak (ayrımcılığa) maruz bırakmadan verilmesini belirtmektedir.

İkincisi engellilerin seyahat edebilmesi için çeşitli indirimler veya muafiyetler tanınmıştır.

Kamusal alanlarda engellilerin hizmet alabilmesini kolaylaştırmak amacı ile çeşitli kurumlarca kriterler oluşturmuşlardır.

1. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından 5378 nolu kanunu erişilebilirlikle ilgili geçici maddelerine dayandırılarak 2016/7 sayılı erişilebilirlik denetleme izleme formu yayınlanmıştır. Bu form hükümlerine uyulmaması halinde ilgili kuruluşlara cezai yaptırım uygulanmaktadır. Turizm alanlıda kamusal alan sayıldığından; turizm işletmeleri ve bölgeleri söz konusu genelge hükümlerine uymak zorundadır.
2. Turizm işletme yönetmeliğinin 18 maddesi C Bendinde de engellilerle ilgili hükümler yer almaktadır. İlgili yönetmelikteki kriterler yeterli değildir.
3. İzmir Büyük Şehir Belediyesi Engelsiz İzmir 2013 Kongresi sonucunda oluşturduğu Kırmızı Bayrak uygulaması vardır. Uygulama kriterlerinde eksiklikler olduğundan erişilebilirlik açısından yetersiz olan yerlere de bayrak verilebilmektedir.
4. Mavi Bayrak uygulaması, Düzenli ve temiz denizler için verilen bir bayraktır. Mavi Bayrak kriterlerinin içerisinde 1 madde plajların engellilerle ilgili yapması gerekenleri belirtmektedir.

Yukarıda belirtiğimiz üzere engellilerin seyahatleri ile ilgili hukuki temel olmasına rağmen engelliler seyahatleri esnasında çeşitli zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Yapılan araştırmalar karşılaşılan zorlukların fiziki çevreden yani yeterli erişilebilirlik düzenlemelerin kaynaklı olmadığı için yaşandığını belirtmektedir.

Bizim saha deneyimlerimiz ise fiziki çevredeki engellerinde aslında ön yargılardan kaynaklı olduğu sonucunu gözlemlemiş bulunuyoruz.

Engelliler her türlü olumsuzluğa rağmen Eğitim, Spor, iş Seyahat ve tatil gibi nedenler ile seyahat etmektedir.

Engelli bireyler bir insan hakkı olan seyahat etme hakkını kullanırken kendilerine kılavuzluk edecek bir doküman bulunmamaktadır.

Engellilere hizmet etmek isteyen kuruluşlar için de benzer doküman mevcut değildir.

Yukarıdaki bilgiler ve gerekçeler doğrultusunda engellilerin seyahatleri ile ilgili hak temelli çalışma yürüten akademisyen, stk yöneticileri ilgili kamu kuruluşlarından temsilcilerin olacağı engelli seyahat kılavuzu hazırlamak üzere bir toplantı planlamaktayız.

Hazırladığımız kılavuz ile mevcutta seyahat eden engelliler için daha rahat seyahat etmelerini sağlanması; şu anda seyahat etmeyen engellilerin ise seyahat etme isteklerini arttırmayı hedeflemekteyiz.

Bununla birlikte engellilere seyahatleri esnasında hizmet yapması gereken işletmelere de bir kılavuz oluşturarak kaliteli hizmet sunmalarını sağlamayı hedeflemekteyiz.

Faaliyetler

Toplantının 20 kişi olması ön görülmektedir. Toplantı katılımcılarının farklı engellileri temsil eden ve yılda en az bir kez seyahat eden engellilerden, engellilerin seyahatleri ile ilgili engelli hakları temelinde çalışan akademisyenlerden, engellilerin seyahatleri ile ilgili olabilecek kamu kuruluşları ve özel sektör temsilcilerinden seçilecektir.

1. Seçim esnasında cinsiyet dağılımına dikkat edilecektir.
2. Katılımcı adayları ile diyaloğa geçerek toplantı amacı ve gündemi ile ilgili bilgilendirme yaparak davet edilecektir.
3. Kesin katılımcıların konaklama ve ulaşım planlaması yapılacaktır.

Toplantıya yetişmesi mümkün olmayanlar için toplantı gününden 1 gün öncesinde konaklaması planlanmaktadır.

4. Toplantı ile ilgili dokümanların hazırlanması ve sarf malzemelerinin alınması.
5. Engelli seyahat kılavuzu toplantısı, 1 gece 2 gündüz planlanmaktadır.
6. 1. Gün kayıt, tanışma, engellilerin seyahatleri ile ilgili farklı kurumlarca hazırlanmış sunumlar.

Engelli seyahatlerinde karşılaşılan sorunlar değerlendirilmesi ve çözüm önerileri.

2. 2. Gün: Kılavuzun içeriğinin belirlenmesi ve oluşturulması
3. Hazırlanan engelli seyahat kılavuzunun www.herkesicinturizm.org web adresinde ve sosyal medyada yayınlanması. Engelli seyahat kılavuzunun 100 adet kitapçık olarak bastırılması.

Çıktılar ve Sonuçlar

1. Engellilerin seyahat alanında ilk defa bir kılavuz oluşturulmuş olacaktır.
2. Engellilerin seyahati alanında çalışma yürütenler 2 gün bir arada olmuş olacaklar ve yeni projelerin alt yapıları da konuşulma fırsatı olacaktır.
3. Engelliler seyahatlerin daha bilinçli ve kaliteli seyahat gerçekleştireceklerdir.
4. Turizm sektörünü oluşturan bireyler açısından engellilikle ilgili bilinmezliklere ışık tutulmuş olacak ve turizmcilerin engellilerle birlikte olma isteği artacaktır.
5. Bundan sonra engelliler daha çok seyahat edecektir.
6. Dernek olarak bizlerde etkinlik planlama sürecimizin kısalacağını ve daha fazla etkinli yapabileceğiz.
7. Engellilerin turizm alanlarında daha fazla yer alması için kurulmuş olan derneğimizin böyle bir kılavuz eksikliğinde tamamlamış olacağız oluşturulan dokümanları sosyal medya ve web portalımızda paylaşacağız.

Sivil topluma katkı

Yapacağımız toplantının katılımcıları arasında seyahat ile ilgilenen engelli STK örgütlerinin temsilcileri olacaktır. Böylece benzer amaçlı STK’ların birlikteliklerinin devam edeceğini ön görmekteyiz.

Toplantımızın bir diğer özelliği de engelliler özel sektör akademisyenler ve kamu kuruluşları birlikte olacak sonraki süreçler içinde toplantının yeni bir sinerji yaratacaktır.

Toplantı esnasında engelli seyahati ile ilgili bir platform kurulması önerisi de ortaya atılacak ve tartışılması sağlanacaktır.

Özellikle turizm sektörü açısından önemli farkındalık oluşturacağını düşünüyoruz.

Faydalanıcılar

Çalışmamız dezavantajlı gurup içerisinde yer alan engellilerin seyahatlerini kolaylaştırmayı amaçlayan kılavuz hazırlamayı içermektedir.

Dolaylı olarak ise kılavuzdaki bilgiler doğrultusunda engellilere hizmet üretmek isteyen turizm işletmelerini içermekte.

Engelli nüfusunun büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda ve bölgesel olarak engelli bireylerin gereksinimleri dikkate alınarak planlama yapıldığında bölgeye engellilerin seyahati sağlandığında bölge halkının kalınmasına da önemli katkı sunacaktır.

Kamu, özel sektör ve STK

Engellilerin sosyal hayata katılımı düşünüldüğünde kamu hizmet verenleri özel sektör mensupları ve STK’lar bir arada olmadan verimli olmamaktadır.

Turizm alanlarındaki kent hizmetlerini kamu kuruluşları nihai hizmeti turizm işletmeleri vermektedir. Bizde buradan yola çıkarak toplantımızda kamunun ve özel sektör temsilcilerinin de olmasını sağlayacağız.

Engellilik meselesi herkesin üzerine düşen bir vazife olduğunu düşünüyor ve herkesin kendi sorumluluk bilincini oluşturmayı da toplantıya katılanlar açısından sağlamayı planlamaktayız.

Katip Çelebi Üniversitesi Turizm Fakültesi iş birliği ile Herkes İçin Turizm de Engelsiz Turizm adlı bir panel 9 Eylül Üniversitesi Seferihisar Meslek Yüksek Okulu ve Seferihisar Belediyesi İş birliği ile Engelliler Turizmin neresinde Adlı paneller gerçekleştirdik.

İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Çevre Eğitim Vakfı ile Plajlarda Erişilebilirlik Standartları Çalışmasını ve İzmir Engelli İstihdam Modellemesi Çalışmalarını yürütmekteyiz.

Etkinliklere farklı engel (görme, zihinsel, ortopedik) gurupları katılmış olup engellilerin birbirleriyle kaynaşması sağlandı.

Turizm dendiğinde; hepimizin zihninde dinlenme, eğlenme, gezme, bilgilenme, spor vb… amaçlar doğrultusunda yapılan etkinlikler bütünü gibi tanımlamalar canlanır. Bir başka bakışla turizm; insanın, bedenini ve zihnini yenileyen, insanı; kültürel ve doğal güzelliklerle besleyen, en önemlisi de insanın toplumsallaşması sürecine hizmet eden oldukça gerekli bir yaşam alanıdır.

Turizmin insanların kaynaşması, toplum olması yönündeki rolü; bu toplumun önemli bir parçası olan engelli bireylerin, toplumda var olma, üreten olma çabasına da hizmet etmektedir.